Powyższe informacje stanowią abstrakt z opracowania wykonanego na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach w ramach zadania pn. „Wykonanie operatu oddziaływania na środowisko dla działania polegającego na wykonaniu fizycznego zabezpieczenia stropu Jaskini Szachownica przed niekontrolowanym zawałem”Maurycy Ignaczak, Grzegorz Lesiński, Tomasz Postawa, październik 2014.

Dla chiropterologii Jaskinia Szachownica została odkryta na początku lat ’80, kiedy badania zawiązane z życiem nietoperzy były znacznie mniej rozwinięte. Obiekt okazał się doskonałym stanowiskiem do badań nad wybiórczością siedliskową nietoperzy w czasie hibernacji. Warunki termiczno-wilgotnościowe panujące w podziemiach umożliwiają wybranie optymalnych dla siebie miejsc zimowania wielu gatunkom nietoperzy, a ogromna liczba szczelin daje doskonałą możliwość ukrycia się. Występujące w Jaskini Szachownica gatunki nietoperzy dzielone są na dwie grupy: „zimnolubne”, wybierające podczas hibernacji miejsca stosunkowo chłodne, niekiedy przemarzające, i „ciepłolubne” zimujące przy wyższych temperaturach (nawet do +6-8^oC)

Badania mające na celu ustalenie składu gatunkowego nietoperzy w Jaskini Szachownica, oraz kontynuowane do dziś, coroczne kontrole liczebności tych zwierząt rozpoczęto w 1981 r. Ich wyniki mają ogromne znaczenie dla oceny trendów zmian liczebności tych zwierząt, ponieważ tak długoterminowe, trwające już 35 lat, badania stanu populacji nietoperzy, wykonywane przy zachowaniu stałej metodyki są rzadkością w skali światowej.

Jednym z celów badań prowadzonych w Jaskini jest również określenie zasięgu terenów, z których nietoperze przylatują na zimowanie do tego obiektu. Informacji na temat przelotów nietoperzy oznakowanych obrączkami w Jaskini nie jest zbyt wiele, uzyskano jednak interesujące dane potwierdzające przeloty z odległości nawet 90 km. W przypadku trzech nietoperzy zanotowano z kolei powroty do miejsc zaobrączkowania co świadczy o pewnym stopniu przywiązania do miejsc hibernacji.

W Jaskini Szachownica prowadzone są  również badania obejmujące obrączkowanie nietoperzy odławianych podczas rojenia,  bowiem dla nietoperzy Jaskinia Szachownica jest nie wyłącznie miejscem zimowej hibernacji. Późnym latem i jesienią staje się miejscem rojenia nietoperzy tzw. swarmingu  tj. nie w pełni wyjaśnionego zjawiska zwiększonej wczesnojesiennej oraz wiosennej aktywności wielu gatunków nietoperzy w otworach zimowisk.

Znakowanie nietoperzy w Jaskini Szachownica pozwoliło na uzyskanie danych na temat długowieczności nietoperzy. Najstarszymi nietoperzami okazały się: samiec nocka rudego, który został zaobrączkowany 9 III 1982 i znaleziony powtórnie 25 I 1996, a zatem przeżył minimum 14 lat i 6 miesięcy. Należy podkreślić, że dane na temat długowieczności nietoperzy, uzyskane w wyniku badań w Jaskini Szachownica, należą do bardzo nielicznych, jakie publikowane są z terenu Polski.